Saltu al enhavo

Feroa literaturo

El Vikipedio, la libera enciklopedio
Rasmus Rasmussen kaj Símun av Skarði sur poŝtmarko.

En Ferooj dum la Mezepoko multaj poemoj kaj rakontoj estis transdonitaj perbuŝe. Tiuj verkoj estis dividitaj en la sekcioj: sagnir (historia), ævintir (rakontoj) kaj kvæði (baladoj, tradicie kantitaj kune kun la feroa ĉendanco, en modernaj tempoj ankaŭ uzitaj en moderna feroa muziko). Tiuj kvæði estis poste surpaperigitaj en la 19-a jarcento, ili daŭre estas uzitaj en la feroa danco sen iu uzo de instrumentoj.

En la 13-a jarcento la Færeyinga sagao (Sagao de la insulanoj) estis skribita en Islando. Ĝi rakontas la rakonton pri la setliĝo kaj frua historio de Feroaj Insuloj, kvankam estas dubinde ke ĝi estas totale historie preciza.

Feroa literaturo en la tradicia signifo de la vorto nur formiĝis en la pasintaj 100-200 jaroj. Tio estas plejparte pro la izoliteco de la insuloj, kaj ankaŭ ĉar la feroa lingvo ne estis surpaperigita en normigita formato ĝis 1890. Ankaŭ la dana lingvo estis apogita avantaĝe al la feroa. Tamen, la Feroa insularo naskis plurajn verkintojn kaj poetojn. Komence de la 19-a jarcento la liberalulo Nólsoyar Páll aŭ Poul Poulson Nólsoy provis fini la komercmonopolon kiu influis la insulojn. Li verkis multajn poemojn, inkluzive de lia plej fama laboro Fuglakvæði. Aliaj poetoj inkludas la fratojn Jano kaj Hans Andreas Djurhuus, kaj Rói Patursson. Aliaj famaj verkintoj de la insularo estis Heðin Brú (La oldulo kaj sia filo), Jørgen-Frantz Jacobsen (kiuj verkis en la dana) (konata pro sia ununura romano Barbara) kaj William Heinesen (La nigra kaldrono).

Kaj Heinesen kaj Patursson estis premiitaj per la literaturo-premio de la Nordlanda Konsilistaro).

Feroaj verkistoj kaj poetoj

[redakti | redakti fonton]
La Ŝafida letero de 1298 kun unuaj propraĵoj feroaj de la malnovislanda lingvo.
La nacia vekiĝo.

Kultura atlaso ĝis la 1920-aj jaroj

[redakti | redakti fonton]
  • 825. En Akeno la irlanda monaĥo Dicuil publikigis la libron: "Liber de Mensura Orbis Terrae" - tradukite: La Libro Ĉirkaŭ la Mezurado de la Tero. Dicuil esploras en pli malnovaj fontoj, sed aldonis iun scion ankaŭ, kiel por ekzemplo pri la situo de la Feroaj Insuloj. Laŭ La Feroa Sagaaro, la Feroaj Insuloj apartenas al la krono de Norvegio kaj fariĝas kristana fare de Sigmund Brestirsson.
  • Ĉ. 990. La Granda katedralo staritis sed neniam finitis.
  • 1298. Seiðabrævið - (La Ŝafo-Letero): Estas la plej malnova konservita dokumento koncerne la Feroajn Insulojn. Post proksimume 400 jaroj en Danio, la dokumento estis repatriita al la Feroaj Insuloj. Ekde 1990 ĝi estas en Føroya Landsskjalasavni (La Feroa Nacia Arkivo).
  • 1349-1350. la Nigra Morto.
  • 1403-05. La Húsavík Leteroj (Tiuj estas trovitaj en la Aramagnæanske Samling, presita en Diplomatarium Færoënsk I, p. 36 sekvv.).
  • 1538. La Reformacio.
  • 1547-1794. Den Lærde Skole i Thorshavn (Latina lernejo de Thorshavn).
  • 1588-1664. Ole Worm, fama dana medicina kuracisto kaj natursciencisto. Li havis bonegan intereson en antikvaĵoj kaj li estis la unua kolektanta feroajn baladojn. Tiuj estis kolektitaj de li mem aŭ senditaj al li ĝis 1639. Poste tiuj estas nur konataj el sekundaraj fontoj, pro incendio en Kopenhago en 1728.
  • 1593. La islanda Arngrímur Jónsson publikigis latinan tekston kun la titolo: "Brevis Commentarius de Islandia", kie la Feroaj Insuloj estas menciitaj kiel "Insulæ, quæ ab ovium multitudine Færeyar, sev rectius Faareyjar, dictæ sunt". Ĉi tie oni vidas, ke estis granda nombro da ŝafoj, kiuj donis al la Insuloj sian nomon, kvankam ili estas literumitaj kiel "Ferøier", "Faarø", "Fierø". Jónsson publikigis alian tekston nomitan "Crymogaea" (presita en Hamburgo), kie li skribas pri la multaj ŝafoj sur la Feroaj Insuloj.
  • 15-a jarcento. "Historia Norwegiæ". Ĝi estis publikigita fare de P. A. Munch en 1850 sub la nomo: "Symbolæ-anonco Historiam Antiquiorem Rerum Norwegicarum". Ĝi estas skribita en la 15-a jarcento, sed ĝi uzas pli malnovajn fontojn, iuj datumantan reen al la 12-a jarcento. "Historia Norwegiæ" temas pri Norvegio kaj la okcidentaj insuloj; Orkadoj, Feroaj Insuloj kaj Islando.
  • Peder Jacobsen Spjellerup, li estis pastro en la Norda Paroĥo de Strømoy 1665-67. Li skribis la unuan sciencan esplorlaboron pri la Feroaj Insuloj. Poste lia laboro estis perdita.
  • "Ferøers Beskrifvelser" de Thomas Tharnovius. Li estis naskita en 1644 en Rostock. Lia patro iĝis la pastro sur Suðuroy. Tharnovius studis la latinan ĉe la pastoro Lucas Debes. Poste li studis teologion ĉe la Universitato de Kopenhago, kie li diplomiĝis en 1669. Lia laboro pri la Feroaj Insuloj ne estas tiel profunda kiel la verko de Debes (1673).
  • 1592. "Norriges oc omliggende Øers sandfærdige Bescriffuelser" de Peder Claussøn Friis (publikigita en 1632). En tiu libro estas raporto pri la Feroaj Insuloj verkita fare de la feroano Jacob Oudensøn.
  • 1651. Jens Lauritzsøn Wolff publikigis "Norrigian Illustratan", kie ekzistas kelkaj notaĵoj pri Feroaj Insuloj.
  • 1623-1676. La dana pastoro Lucas Debes verkis sian laboron pri la Feroaj Insuloj. En 1673 Lucas Debes publikigis: "Færoæ & Færoa Reserata". Poste en la angla (1675) kaj en la germana (1757) kaj parto de ĝi estis tradukita en islandan ankaŭ.
  • 1695. La islanda-norvega historiisto kaj profesoro Th. Torfæus (ankaŭ konata kiel Þormóður Torfason 1636-1719), publikigis sian laboron "Commentatio historica de rebus gestis Færeyensium" en Kopenhago kaj poste ĝi estis publikigita en 1770 kiel "Historisk Beretning om Indbyggernes Bedrifter paa Færøerne". Li ankaŭ skribis pri Orkadoj en "Orknøerne" (1697), "Grønland" (1706) kaj "Grønlands 'vedhæng' Vinland" (1705). Thorfæus publikigis la unuan feroan baladon "Leivskvæði", la Balado de Leif en 1695.

18a jarcento

[redakti | redakti fonton]
  • 1756. Friedrich Christian Pelt publikigas "Der Färöische Robinson" (La feroa Robinson). La libro estas tre malbone verkita kaj ĝiaj 840 paĝoj estis publikigitaj en Kopenhago kaj en Leipzig.
  • 1742-1790. Nicolai Mohr, feroa sciencisto, edukita ĉe la Universitato de Kopenhago en ekonomio kaj naturscienco. Li faris gravan laboron pri Islando: "Forsøg-til en islandsk Naturhistorie" (1786).
  • 1746-1824. J.C. Svabo, filo de pastro, studoj ĉe la Universitato de Kopenhago. Li kolektis baladojn, faris topografian laboron kaj laboris kiel verkisto kaj kiel sciencisto. Lia grandioza verko ne estis publikigita dum lia vivdaŭro. La laboro: "Indberetninger fra en Reise i Færøe 1781 og 1782" ne estis publikigita kiel tutaĵo antaŭ 1959.
  • 1751-1761. Du feroaj studentoj skribis pri feroaj temoj. Gregers Møller (1727-1804), aranĝis paroladon pri Regensen en 1751 koncerne Strømø: "Declamatio in insulam Føroensem Strømøe". La alia Christopher Müller (1732-1804), skribis "disertaĵon" (kiu estis artikolo kiu fariĝis la bazo por "disputo") en 1761. La temo estis la ebleco por la Feroa insularo por gajni pli grandan enspezon en agrikulturo.
  • 1782. Johan Hendrik Weyhe skribis feroan gramatikon, kiu estis preta por publikigo, sed estis perdita la saman jaron en la incendio en Kopenhago. Li ankaŭ skribis kelkajn religiajn tekstojn: "Nogle-vigtige Troens Articler, forestilende-udisiten Prædikkener (sic)" de 1733.
  • 1766-1808. Nólsoyar Páll. Maristo kaj poeto. En 1806 li skribis la alegorian kaj kontraŭdanan "Fuglakvæði", la Birdo-Balado.
  • 1771-1851. J\.H\. Schrøter dana-feroa pastoro en Suðuroy, tradukisto kaj eldonisto. Li tradukis la Faroe Sagaon en la feroan.
  • 1782-1837. H.C. Lyngbye Danish-pastro, eldonisto kaj kolektanto de feroaj baladoj.
  • 1794-1869. Johannes Klemmensen (konata kiel Jóhannes í Króki) .surpaperigis feroajn baladojn en la granda kolekto nomita Sandoyarbók.
  • 1787. La Stanley-Ekspedicio. Scienca ekspedicio deca por sinjoro. Poste kelkaj el la libroj de tiu ekspedicio estis publikigitaj: Wright, Jakobo: La Revuoj por la Stanley-Ekspedicio al Feroaj Insuloj kaj Islando en 1789. Thorshavn, 1970.
  • 1796. Lars Hess Bing publikigis ĉapitron pri la insularo en sia bonega verko kun titolo: "Beskrivelse over Kongeriget Norge, Øerne Island og Færøerne samt Grønland efter ældre og nyere, trykte og haandskrevne geografiske, chorographiske, topographiske, statistiske Skrivter, Afhandlinger og Efterretninger, saavelsom ved Brevvexling og ellers erholdte Oplysninger, forfattet i alphabetisk Orden", eldonita en Kopenhago en 1796.

19a jarcento

[redakti | redakti fonton]
  • 1800. verko de la dana pastro Jørgen Landts "Forsøg til en Beskrivelse over Færøerne" estis publikigita. Lia laboro estas plejparte ŝtelita de Svabo kaj Debes. Pri Svabo li diris::" Al studento Jens Svabo donis kelkajn skribajn notaĵojn pri la Feroaj Insuloj", dume li fakte prenis la plej grandan parton de sia laboro de la neeldonitaj verkoj de Svabo, kiun li trovis ĉe la Reĝa Biblioteko en Kopenhago.
  • 1800-1806. Nólsoyar Páll skribis "Fuglakvæði", la maldani-eman kaj kontraŭ-kolonian "Birda Balado". Li havis komercŝipon. Poste li iĝis popola heroo, tio ankaŭ pro sia neklarigita morto sur maro en 1808. Li ankaŭ skribis baladojn kiel "Krákuteiti" (La Balado de la Crowe) kaj Eindadrongstáttur (ambaŭ antaŭ 1800, sed dato ne estas konata), Jákup á Møn (1800), Greivin av Orient kaj Frúntatáttur (1802-03). Gorpalandskvæï-og Krákufrøði (1808).
  • 1807. Rasmus Rask verkas "Færøsk Sproglære", gramatikon de la feroa. Li presigas ĝin en "Vejledning til det Islandske eller gamle Nordiske Sprog", eldonita en 1811.
  • Jákup Nolsøe, la frato de Nólsoyar Páll, ege antaŭenpuŝis la publikigon de antikvaj tekstoj dum la 1820-aj jaroj. Pri li skribas estime Svend Grundtvig "…at da en indfødt Færing, der er ansat ved Handelen deroppe, for nogle Aar siden, kun med Forandring i Udtalen, oplæste islandske Sagaer (…) da strømmede Indbyggerne til i stor Mængde, ja kom endogsaa over fra andre Øer for at høre, og glædede sig inderlig ved at lytte til de livlige Fortællinger paa deres Modersmaal om deres Oldtidsfrænder, hvis Minde for en Deel endnu levede iblandt dem". (Grundtvig, 1845, p. 73). Li skribis neniam eldonitan sed tamen bonkonatan "Færøsk Sproglære". Ekzemple fare de la dana filologo Rasmus Rask. Ĝi helpis poste V.U. Hammersheimb krei la unuan oficialan ortografion de la feroa.
  • 1795-1864. Carl Christian Rafn estis dana kaj tre influa eldonisto kaj tradukisto de malnovaj tekstoj, laborante kune kun islandaj kaj feroaj aktivuloj. Fariĝis pro li, ke la "Færeyingasaga" - la Faroe Sagao - estis publikigita en 1832. Li laboris kune kun Rasmus Rask en tradukado de La Feroa Sagao al la dana. Rafn ankaŭ formis la tre influahavan Oldskriftselskabet en 1825.
  • P.E. Müller, dana teologiprofesoro ĉe la Universitato de Kopenhago, multe memorigas pri sia laboro en filologio kaj malnova nordia literatura historio. Pro lia instigo estis publikigita la kolekto de baladoj, kiu H.C. Lyngbye faris. Poste li skribis la enkondukon en la publikigo "Færoiske Qvæder om Sigurd Fofnersbane og hans Æt" (1822).
  • Rasmus Rask estis mondfama dana lingvohistoriisto. Li interesiĝis pri islandaĵoj de sia juneco kaj en 1816 li helpis en formado de la islanda Literatura Unuiĝo (Hið-íslenska Bókmentafélag) kaj de la biblioteko en Rejkjaviko (pli posta Landsbókasafn Insuloj) en 1818. Li helpas formi societojn literaturajn en Londono, Islando kaj en Kopenhago. Lia intereso en la feroa inspiris kaj helpis krei la skriban feroan lingvon de 1846. Li helpis al Rafn en la traduko de Faroe Saga. Li estis unu el la gvida inspirantoj de la feroa biblioteko (Thorshavns Læsebibliothek - Pli poste Færo Amts Bibliotek - kaj eĉ pli poste Landsbókasavnið) - helpante al Davidsen per multaj donacoj de libroj.
  • 1810. Jens Christian Djurhuus (1773-1853) (konata kiel Sjóvarbóndin - "la terkultivisto ĉe Sjógv"), terkultivisto de Kollafjord en Streymoy verkis la modernan kaj gravan baladon "Ormurin Langi". Li estas konata ankaŭ pro verkado de la "Púkaljómur" (La Diabloj-Balado), religia eposo konstruita sur la verko de la angla poeto John Milton nome "Paradise Lost".
  • De ĉirkaŭ la jaro 1800 oni vidas kreskantan atenton pri la feroaj baladoj. Svabo, Lyngbye, Schrøter, í Króki kaj pli poste Hammersheimb kolektadas.
  • 1814. Rasmus Rask publikigas la unuan feroan baladon.
  • 1817. H.C. Lyngbye presas la baladon "Brókatáttur" de Nólsoyar Páll en Det Skandinaviske Litteraturselskabs Skrifter.
  • 1819. La profesoro de la dana lingvo P.E. Müller sendigas 19 baladojn disde la Feroaj Insuloj. Li petis al Peder Hentze la pastoron de Sandoy kolekti baladojn. Hentze Jóhannes í Króki faros tion.
  • 1822. La unua feroa libro estas publikigita: "Færöiske Qvæder Om Sigurd Fafnersbane de hans Æt" fare de H.C. Lyngbye en Randers. 593 paĝoj kun ilustraĵo de Tindholm kaj Dragasund. La libro estas dediĉita al Ŝia reĝa moŝtino Maria Sophia Frederika. Ekzistas ankaŭ dediĉo al Anders Sørensen Vedel kaj Peter Syv. La libro estis publikigita kun vortotrezoxro kaj kun kelkaj muziknotoj. La plej granda parto de la baladoj estis surpaperigita fare de J.H. Schrøter.
  • 1823. Johan Henrich Schrøter tradukas kaj publikigas la Evangelion de Mateo en sia propra ortografio: "Evangelium Sankta Matthæussa, aa Førisk o Dansk. Gjivi-üt uppaa Prent-eäv tui Danska Buibils Selskeäbinum" (Randers, Elmenhoff, 1823). La libro estis reeldonita en 1973, kun antaŭparolo kaj glosaro fare de profesoro. Chr. Matras.
  • 1820-1840. Kaj la baladelekto "Fugloyarbók", "Sandoyarbók" kaj la baladaro nomita la baladselekto de "Sandvík" estas kompletaj. Hammersheimb aĉetis la "Fugloyarbók", Svend Grundtvig aĉetis la "Sandoyarbók" kaj donis ĝin al la Reĝa Biblioteko. La "Sandvíkar" kolekto estis pruntedonita al Jørgen Bloch.
  • 1826. Thorshavns Læsebibliothek naskiĝis.
  • 1828. Færøernes Amts Bibliotek (Nacia biblioteko de la Feroaj Insuloj).
  • 1832.
  • 1832. Publikigo de la sekvantaj sagaoj: "Færeyínga Saga eller Færøboernes Historie, i den islandske Grundtekst med færøisk og dansk oversættelse, udg. Af C.C. Rafn".
  • Johan Henrich Schrøter tradukis la tekston al feroa. C.C. Rafn kaj Rasmus Rask faris la danan tradukon kaj li ankaŭ ŝanĝis la feroan tradukon.
  • 1836. Mémoires de La Société Royale des Antiquaires du Nord. En 1836 la socio komencis la publikigon de la Annaler, enhavantaj kontribuojn en la dana, la norvega, la sveda aŭ islande, kaj la Mémoires, enhavantaj tradukojn de la ĉefverkoj de la socio same kiel fojajn originajn kontribuojn en la franca, la angla aŭ la germana. Ĝi aperis de 1836/1839-1850/1860; nouv. sér. 1866/1871-1932/1933, kiu klare kovrus la periodon de la Aarbøger, kio estis la daŭrigo de la Annaler. [Harvard Univ. katalogo]
  • 1840. Feroaj baladoj eldonitis en Germanujo: "Versuch einer geschichtlichen Charakteristik der Volkslider germanischer Nationen" (Lepsiko)
  • 1840. (Dahl, Erik: Tyske, franske og engelske oversættelser af færøkvæder. Festtidskrift til Matras, 1970).
  • 1840. La feroa medicina kuracisto Napoleon Nolsøe publikigis: "Qväabók um fodna Manna Roisnir-frå fisti Findartui. Irt mi Féreiun o goimt mi Huanum-ät okkara døvum. Skriva úr gomlum Bløvum-äv Candidatus-medicinæ & kirurgiæ N. Nolsøe. Kjeibinhavn 1840".
  • 1789-1895. La Feroaj Insuloj estas la temo ĉe multaj nedanaj vojaĝverkistoj kaj aliaj ekspedici-partoprenantoj. Antaŭ ĉio valoras mencii La Stanley-Ekspedicion en 1789. Lia estro estis unu el la plej riĉaj homoj en Anglio. En la aĝo de 22, li komencis gvidi sciencan ekspedicion al Islando kaj al la Feroaj Insuloj (Wreight I: okcidenta, 1972).
  • 1815. George Stuart Mackenzie publikigis: "Mallonga raporto de la Feroaj Mezkoridoroj, por la Edinburga Enciklopedio". Dana publikigo en 1822 kun notoj de H.C. Lyngbye, Dro. Pfil. Forchhammer kaj aliaj.
  • En la 19-a jarcento, kelkaj turistoj kaj aliaj vojaĝantoj venis al la Feroaj Insuloj, kaj el tio ekzistas nombro da publikaĵoj kaj vojaĝpriskriboj, ekz: la germano Carl Julian Graba, kiu vizitis la Feroajn Insulojn. Kaj en 1828 li publikigis:
  • "Reise nach Färö", unue publikigite en 1848, en: Fr. Heinzelman "Reisen nach Färö, Island, Sibirien, und den Nord-polarländern (Reisennak Färö, Insulo, Sibirien, und nesto Nord-polarländern)", vol. 2, parto. 1 (64 p.).
  • Menciindaj ankaŭ estas la francaj Martins-raportoj pri vojaĝado al la Ferooj, publikigita sub la nomo: "Essai-Sur La végétation de l'archipel des Féröe, comparée à ĉeloj des Shetlandes Iles et de I'Islande-meridionale", En: Vojaĝoj de La comission scientifique du Nord, en Scandinavie, en Laponie, au Spitzberg, et de Féröe, publikigita fare de Paul Gaimard en 12 vol. de 1842-55.
  • En 1842 la antologio "Chants populaires du Nord" estas publikigita, ĝi enhavas kvin feroajn baladojn. Ili estis publikigitaj fare de Xavier Marmier, kiu partoprenis en la ekspedicio de admiralo Paul Gaimards al la insularo.
  • Oni ankaŭ povis mencii tiun de George Clayton Atkinson: "Ĵurnalo de Ekspedicio al la Feroaj Insuloj, la Westman Insuloj kaj Islando 1833" kaj verkon de James Nicoll: "Historia kaj priskriba raporto pri Insulo, Gronlando, kaj la Feroaj Insuloj, kun ilustraĵoj de ilia naturhistorio". Edinburgo, 1860.
  • De 1883 al 1888 ni trovas kelkajn francajn geografiajn enketojn, kiel Jules Leclercq "La terre de glace: =Féroe-Islande: =les geysers-le mont Hekla" (Parizo, 1883) kaj de 1888: "L'Islande et L'archipel des Færaeer" de Dr. Henry Lebonne.
  • De alia pli regulaj vojaĝlibroj, kie iuj havas relative altan kvaliton, menciendas verko de Elisabeth Taylor "The Far Islands and Other Cold Places-Travel Essays of a Victorian Lady", pri vojaĝo farita en 1895 (Taylor, 1997).
  • 1844. C.C. Rafn publikigis kaj "Annaler por nordisk Oldkyndighed" kaj Antiquarisk Tidskrift, tiel ambaŭ publikigas feroajn kontribuojn de fks Hammersheimb.
  • En tiuj publikaĵoj Hammersheimb publikigas baladojn kaj artikolojn pri lingvo.
  • 1845. Povl Frederik Barfod, vera adepto de Skandinavismo kaj kontraŭgermana spirito. Li ludis rolon en la apogado de feroa lingvo kaj literaturo. Li skribis du tre intensajn artikolojn en "Fædrelandet" en 1845. Lia rolo estas pli de la agitanto, ol la filologo. Li ankaŭ estis aktiva en provado formi Feroan Literaturan Societon. (Frederik Barfod, et liv'erindringer, 1897).
  • 1845. La invito estas sendita por "Indbydelse til stiftelse af et færøsk Selskab" subskribita fare de Frederik Barfod, A.P. Berggreen, FR. Hammerich, Fr. Helweg, Svend Grundtvig, V.U. Hammersheimb kaj la islanda politikisto kaj filologo Jón Sigurðson-m.fl.
  • 1845. N.M. Petersen, la unua profesoro en skandinavaj lingvoj ĉe la Universitato de Kopenhago, li deklaris ke feroa ne estis reala skriba lingvo.
  • 1846. La skriba feroa trovis sian oficialan formon, danke al V.U. Hammersheimb. Li estas helpita de granda nombro da filologoj, kiel ekzemple Rasmus Rask (Rasmus Rask-ogfærøsk, 1964).
  • 1846. La dana kuracisto P.L. Panum publikigis: "Iagttagelser - sub Mæslinge-Epidemien-paa Færøerne I Aaret 1846". Per tiu malgranda libro la ankoraŭ junaĝulo - li havas 24 jarojn - li renomigis sin en la mondo de medicino. En 1847 li estis atakita de feroanoj logcantaj en Danio.
  • 1844. V.U. Hammersheimb skribas la artikolon "Det færoiske Sprog", publikigita sub: "Kjøbenhavnerposten", 19a decembre de 1844 sub la pseŭdonimo "En færing" (feroano).
  • 1845. Svend Grundtvig eldonigas "Dansken paa Færøerne Sidestykke til Tysken i Slesvig".
  • 1845. Nova leĝo koncerna la lernejojn de la Feroaj Insuloj (Skoleforordning-vedr. Færøerne meis skolepligt).
  • 1848-1851. Hammersheimb eldonigis: "Meddelelser fra en Rejse paa Færøerne 1847-48" kaj multe da aliaj artikoloj en la gazeto "Antiquarisk Tidsskrift" (Matars, p. 53).
  • 1852. La unua preseja instalaĵo en Feroaj Insuloj.
  • 1852. La politikisto kaj advokato Niels C. Winther publikigis la unuan feroan gazeton "Færingetidende" en Danio.
  • 1850. La feroano Alexandur Weyhe publikigas "Førjaríman" (Færødigtet), nacia eposo verkita en feroa. En 1851 li publikigas la kolekton de poezio: "Weihes Parnas", kie la plej multaj el la poemoj estas danaj kaj francaj.
  • 1854. Feroa Gramatiko estas publikigita fare de V.U. Hammersheimb.
  • 1866. Aarbøger por Nordisk Oldkyndighed-og Historie.
  • 1856. La Reĝa Komerco-Monopolo estas aboliciita.
  • 1861. Supra mezlernejo sur la Feroaj Insuloj, Realskúlin.
  • 1865. H.N. Jacobsen-librovendejo malfermiĝas en Tórshavn.
  • 1870. La Feroa Lernejo por Instruistoj (Føroya Læraraskúli).
  • 1878. Dimmalætting. Amtstidende por Færøerne (gazeto).
  • 1876. Apero de ŝovinismaj poemoj kaj kantoj utiligitaj ene de la studentaro ĉe Regensen en Kopenhago. Tiuj poste estis kolektitaj kaj publikigitaj en "Føriskar-visurirktarogsungnaräv føringun í Kjøpinhavn (1876-92).
  • 1881. Føroyingafelag í Keypmannahavn. La Feroa Unuiĝo en Kopenhago estas fondita.
  • 1888. La Kristnasko-Renkontiĝo en Tórshavn.
  • 1886-1891. Hammersheimb kolektas "Færøsk Antologi", (la Antologio feroa) pro peto de la literatura socio: "Samfund-tiludgivelse af gamelnordiskoliteratur". Li estas helpita de Jakob Jacobsen.
  • 1889. Føroyingafelag í Føroyum. La Feroa Unuiĝo sur la Feroaj Insuloj.
  • 1889. Rasmus Christofer Effersøe verkis la historian teatraĵon "Gunnar Havreki. Syrgileikur í 3. pørtum"; "Magnus" en la 1892-a jaro; "Best man vera sum er" (1895).
  • 1889. Helenan Patursson verkis la prezentaĵon "Veðurføst".
  • 1890. Effersøe verkis "Hjá Dalabóndum" (inspiritan de la Hostrup-a "En nat mellem Fjeldene"); surscenejigita en Tórshavn en 1890.
  • 1898. Fuglframi. Kultura feroa publikaĵo publikigita sur la insularo.
  • 1890. Føroya Bókafelag - La Feroa Libro-Socio. Føroyingatíðindi. La unua feroa gazeto nacienorientita.
  • 1899. Føroyski Fólkaháskúlin. La feroa altlernejo estas fondita, inspirita de danaj modeloj, fare de Rasmus Rasmussen kaj Símun av Skarði.

20a jarcento

[redakti | redakti fonton]
  • 1900. La unua feroa lernolibro. La "Bíbliusøga" de Joen Poulsen. Poste li vivis kiel politikisto por la Sambandsflokkurin.
  • 1901-1990. Tingakrossur - sendependa kaj radikala kulturgazeto.
  • 1902. Búreisingur. Grava feroa nacia amaskomunikilaro kaj revuo publikigita sur la insularo fare de A.C. Evensen.
  • 1906. P.K. Evensen publikigis "Føroysk lesibók fyri eldri naskitan" (Lernolibro en la feroa por pli maljunaj infanoj).
  • 1907. Lernolibro por pli junaj infanoj.
  • 1907. Aboco.
  • 1911. Lesibók (Lernolibro kaj Antologio).
  • 1905-08. Oyggjarnar. La unua (kaj nur) feroa gazeto por virinoj.
  • 1907-1912. Føroyska Bókmentafelagið. La feroa Literatura Societo.
  • 1909. Babelstornið (La Turo Babela) la unua feroa romano de Regin í Líð (Rasmus Rasmussen)
  • 1912. Unua volumo de noveloj "Glámlysi" de Rasmus Rasmussen.
  • 1914. J.H.O. Djurhuus publikigis sian "Yrkingar". Ŝajne ĝi estas la unua poezivolumo en la feroa.
  • La feroaj infanoj povas legi - Robinson Kruso'n: traduko fare de Sverre Patursson.
  • 1915. Norðlysi. Gazeto por la insulanoj de Klaksvík.
  • Føroya-tíðindi. Gazeto por la insulanoj bazita de Tvøroiri en Suðuroy.
  • 1916. Virkið. Feroa laborista sindikato publikigis sian gazeton.
  • 1920. F.F. Blað Føroya Fiskimanna. Organo de la Fiŝkaptista Unuiĝo Feroa.
  • 1921. Varðin. (Literatura publikaĵo)
  • 1928. La Feroa-Dana-Vortaro, verkita fare de Christian Matras.

Literaturo

[redakti | redakti fonton]
  • Brønner, Hedin: Faroese Short Stories. The Library of Scandinavian literature, v. 16. New York: Twayne Publishers, 1972.
  • Jørgen Landt: A Description of the Feroe Islands Containing an Account of Their Situation, Climate, and Productions : Together with the Manners, and Customs, of the Inhabitants, Their Trade, &C. London: Printed for Longman, Hurst, Rees, and Orme, 1810.
  • Jürg Glauser (eld.): Skandinavische Literaturgeschichte, eldonejo Metzler, Stuttgart 2006, ISBN 3-476-01973-X, p. 390-408.
  • Eyðun Andreassen: Folkelig offentlighed. En undersøgelse af kulturelle former på Færøerne in 100 år, Kopenhago 1992.
  • Oskar Bandle: Modern färöisk literatur - en paradigmatisk utveckling, en: Oskar Bandle (eld.): Schriften zur nordischen Philologie, Tübingen 2001, p. 453-466.
  • Jógvan Isaksen: Færøsk litteratur. Introduktion og punktnedslag, Kopenhago 1993
  • Malan Marnersdóttir: Færørsk litteratur - en oversigt, en: Malan Marnersdóttir (eld.): Analyzser af færøsk litteratur, Århus 2001, p. 8-34

Eksteraj ligiloj

[redakti | redakti fonton]
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Feroa_literaturo&oldid=8868330"